علت دل درد کودکان بعد از خوردن غذا/ چه دل دردی خطرناک است؟!

همه کودکان گهگاهی دچار دل درد میشوند. اما دل درد در کودکان با پیچیدگیهای زیادی همراه است که والدین را سر در گم میکند. مثلا کودکان زیر ۵ یا ۶ سال اغلب نمیتوانند احساس خود را با واژه های درست و مناسب توصیف کنند، نونهالان نمیتوانند آشفتگیهای احساسی و هیجانی شان را از آشفتگیهای فیزیکی تمییز دهند، دل درد در کودکان کم سن ممکن است خود را با خستگی، گرسنگی یا نیاز به استفاده از توالت نشان دهد، کودکانی که در سنین مدرسه قرار دارند ممکن است در روزهای مدرسه با دل درد از خواب بیدار شوند (در چنین شرایطی والدین نمیدانند آیا کودک دچار استرس و اضطراب مدرسه شده است یا مشکل فیزیکی دارد)، گاهی کودک در مهمانی جشن تولدش دچار دل درد میشود و از این قبیل موارد... برخی از دل دردها خود در اثر هیجان یا نگرانی زیاد ایجاد میشوند. بنابراین والدین از کجا بدانند چه زمانی باید نگران دل درد کودک خود باشند؟

انواع دل درد
دل دردها به 4 نوع تقسیم می‌شوند:

در گروه اول برخی از این دردها در ناحیه بالای ناف ایجاد می‌شود و معمولا صبح‌ها اتفاق می‌افتد و ممكن است با غذا خوردن، عود كند. این عارضه مربوط به معده است.

گروه دوم در پایین ناف احساس می‌شود و همراه با دفع بدتر می‌شود. این افراد گاهی یبوست و گاهی اسهال دارند و در برخی موارد نیز مبتلا به نفخ می‌شوند. این‌ها روده تحریك پذیر دارند.

گروه سوم با سردرد همراه هستند كه به آنها دل دردهای میگرنی نیز می گویند و ممكن است یك بار در ماه اتفاق بیفتد و هر مرتبه چندین ساعت هم طول بكشد.

گروه چهارم تیز در اطراف ناف، ایجاد می‌شود. این دل دردها علائم خطر را ندارند و به جایی تیر نمی‌كشند و معمولا در معاینه هم علامتی به نفع بیماری مشاهده نمی‌شود. به این دردها، ‌فانكشنال با علت نامشخص می‌گویند.
شایعترین دل دردهایی كه با اسهال و استفراغ همراه هستند و منشاء ویروسی دارند، از گروه دوم (دردهای مزمن) بوده و احتیاجی به جراحی ندارند. ممكن است بیمار علائم تنفسی ویروسی نظیر سرفه، آبریزش و تب داشته باشد. درد مزمن، دردی است كه بیش از 2 ماه به طول انجامیده است. این درد می‌تواند با علت و یا بی علت بروز یافته باشد.این عارضه معمولا با بروز اختلال در یك عضو شكم همراه است، هنوز عاملی برای درد بدون منشا، شناخته نشده است.

دل درد شدید طولانی مدت را جدی بگیرید. درد شکم کوتاه مدت معمولا مساله وخیمی نیست، اما درد مداوم یا شدید موضوع دیگری است که می‌تواند بیانگر مشکل جدی باشد.

علائم و نشانه های مهم در دل درد کودکان
در واقع علائم و نشانه هایی وجود دارد که بر اساس آنها والدین میتوانند متوجه شوند آیا دل درد در اثر مشکل پزشکی ایجاد شده است یا خیر.

شدت دل درد: اگر کودک راحت ایستاده است و میگوید دل درد دارد، حتما درد او خفیف است. اگر کودک چهره اش در هم رفته و عبوس شده است و فعالیتهای معمول خود را انجام نمیدهد درد او متوسط است. اگر کودک دراز کشیده و پاهایش را به سمت شکمش جمع کرده و گریه میکند درد او شدید است.

طول مدت درد: اگر درد کمتر از ۵ دقیقه طول کشید، احتمالا جای نگرانی نیست حتی اگر به دفعات زیاد ایجاد و برطرف شود.

مزمن بودن درد: دل درد مکرر یا مزمن وضعیتی شایع بوده و در بیش از ۱۰ درصد کودکان سن مدرسه و بیش از ۱۰ درصد نوجوانان و بزرگسالان اتفاق می افتد. بیشتر دل دردهای مزمن عملکردی هستند به این معنی که درد واقعی است اما به علت بیماری نیست (درد به علت تغییر عملکرد بدن است نه بیماری ساختاری). دل درد عملکردی مانند گرفتگی عضلات پا در دونده ها یا لرزیدن در هنگام سرما، نشانه ای است که در حیطه مورد انتظار رفتارهای بدن قرار دارد.

موقعیت درد: درد هر چه به ناف نزدیکتر باشد، احتمال عملکردی بودن آن بیشتر است.

تک علامتی بودن: قانون اگر فرد تنها یک علامت دارد، احتمالا این علامت عملکردی است. اگر بیش از یک علامت تجربه میشود بهتر است به پزشک مراجعه کنید. مثلا اگر تنها نشانه بروز مشکل، دل درد باشد احتمالا عملکردی است اما اگر دل درد و تب، دل درد و استفراغ، دل درد و کاهش وزن و غیره تجربه میشود ممکن است مشکل عملکردی نباشد بنابراین باید به پزشک مراجعه کنید.

کاهش کارکرد: در صورتی که دل درد مکرر یا مزمن مانع از انجام فعالیتهای روزمره و معمول کودک مانند خوردن، مدرسه رفتن، بازی کردن و یا خوابیدن در شب میشود، باید او را به پزشک نشان دهید. اختلال عملکردی شکم با علائمی شناخته میشود که در اثر تغییر کارکرد بدن رخ میدهد نه در اثر آسیب دیدن بافتها یا التهاب. چندین اختلال عملکردی گوارشی در اطفال وجود دارد که با دل درد همراه است.

در مورد بیشتر اختلالات عملکردی هیچ آزمایش پزشکی لازم نیست چون هیچ آزمایشی نمیتواند اختلال عملکرد معده و روده را تایید نماید. تشخیص هر اختلال عملکردی در دستگاه گوارش بر اساس علائم و عدم وجود علائم هشدار دهنده دیگر صورت میگیرد.

هم در بزرگسالان و هم در کودکان اختلالات عملکردی معده و روده بیشتر از بیماریهای معده و روده شایع است.

افرادی که به علائم زیر دچار هستند، باید به پزشک مراجعه کنند:

درد شدید و مداوم یا عودکننده
دل دردی که برای چند ساعت یا چند روز طول بکشد.
دردی که شما را از خواب بیدار کند.
دردی که توانایی شما را برای انجام کار یا فعالیت‌های روزمره مختل کند.
از دست دادن وزن یا اشتها

***

 غلامرضا خاتمی با اشاره به اینکه کودکان قدرت بیان ندارند و مشکلات خود را با سر و صدا و بد اخلاقی بیان می‌کنند، اظهار داشت: دل‌درد یکی از مشکلاتی است که در کودکان 4 سال به بالا به دلیل رشد زبان بیان می‌شود اما کمتر از این سنین معمولاً با گریه، امتناع از غذا خوردن و بازی کردن خود را نشان می‌دهد.

وی افزود: دل‌درد اختلال شایعی است که در کودکان دیده می‌شود و کودکی وجود ندارد که یک بار آن را تجربه نکرده باشد.

* یکی از علل دل‌درد احشا است

رئیس انجمن پزشکان و کودکان گفت: علل دل‌درد آن قدر زیاد است که پزشک پس از گرفتن شرح حال و بررسی آزمایش به تشخیص دل‌درد پی می برد، علت زیاد بودن نوع دل درد این است که در شکم افراد احشا متفاوتی مانند کبد، طحال، معده، روده کوچک و بزرگ، آپاندیس، کیسه صفرا، مثانه و کلیه‌ها وجود دارد و هر کدام می‌توانند عامل دل‌درد باشند.

وی افزود: قرار داشتن احشا در بدن موجب می‌شود تا ابتدا از کودک شرح حال گرفته شود و پس از آن معاینه و انجام آزمایش می‌تواند به تشخیص نهایی دل‌درد منجر شود.

* آپادینسیت در شیرخواران کمتر و در کودکان 7 ساله شایع‌تر است

عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران اظهار داشت: برخی بیماریها در سنین مختلف شایع هستند مثلاً آپاندیسیت در کودکان 6 و 7 ساله شایع‌تر و در شیرخواران کمتر دیده می‌شود. همچنین اسهال و استفراغ در دوران شیرخوارگی، کودکی و پس از آن شایع‌تر است.

* 150 علت برای دل‌درد وجود دارد

این فوق تخصص گوارش تصریح کرد: 150 علت برای دل‌درد وجود دارد که با توجه به سنین مختلف خود را نشان می‌دهد بنابراین علت درد با سن کودک تغییر می‌کند، گاهی ممکن است علت دل‌درد سنگ کیسه صفرا و هپاتیت باشد، سنگ کیسه صفرا در کودکان 8 ساله بیشتر دیده می‌شود.

وی ادامه داد: بعد از پیدا کردن علت دل‌درد تصمیم‌گیری درباره درمان آن آسان می‌شود همچنین گاهی کودک تحت عمل جراحی قرار گرفته و این موضوع می‌تواند عامل دل‌درد او باشد، در جراحی آپاندیسیت به علت چسبندگی روده که می‌تواند از یک ماه تا یکسال بعد از عمل جراحی باشد، کودک دچار مشکل می شود. از طرفی تصادف و ضربه به شکم می‌تواند پس از دو سال از زمان وقوع عامل دل درد در کودک باشد.

* دل‌درد در کودکانی که زیاد می‌خورند شایع است

رئیس انجمن پزشکان و کودکان گفت: یکی از علل دل‌درد در کودکان مربوط به تغذیه آنها است، برخی کودکان که بیش از حد می‌خورند دچار دل‌درد و استفراغ می‌شوند زیرا معده از خود دفاع می‌کند همچنین مصرف غذاهایی که کودک به آن آلرژی دارد موجب درد و استفراغ می‌شود.

وی افزود: نقش والدین در تعیین حجم و نوع غذای کودک موثر است و توصیه می‌شود کودکان غذاهایی که دوست دارند بخورند اما حجم آن مشخص باشد.

این فوق تخصص گوارش تصریح کرد: گاهی اوقات کودک با برخی مسائل بهداشتی آشنا نیست مثلاً وقتی میوه‌ای از دست او به زمین می‌افتد آن را بر می‌دارد و می‌خورد همچنین آموزش کودکان برای مصرف آب آشامیدنی سالم به ویژه موقع سفر و پیک‌نیک در سلامت او و عدم ابتلا به دل‌درد موثر است.

* در مواقع دل‌درد از خود درمانی بپرهیزید

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران با تاکید بر لزوم مراجعه به پزشک و پرهیز از خود درمانی خاطرنشان کرد: گاهی کودک آن قدر که از خوددرمانی آسیب می‌بیند از خود دل‌درد آسیب نمی‌بیند بنابراین حتی‌المقدور با پزشک معالج ارتباط برقرار کرده و پس از حضور نزد او اطلاعات کلی و آموزش در زمینه پیشگیری از ابتلا مجدد را کسب کنید.