فواید و عوارض ختنه نوزادان/ درمان چسبندگی بعد از ختنه

ختنه عملی است که در آن پوست اضافه سر آلت تناسلی برداشته می‌شود و با وجود آنکه در کشور ما اعتقادات و توصيه‌هاي مذهبی عامل اصلی انجام آن بوده، شده اما امروزه از ختنه به‌عنوان يك جراحی علمی ياد مي‌شود.

ختنه میزان عفونت ادراری را کم می‌کند. بد نیست بدانید، پسرها در سال اول زندگی بسیار مستعد عفونت ادراری هستند و در این سن، حتی بیشتر از دخترها احتمال دارد به عفونت ادراری دچار شوند. ابتلا به عفونت ادراری، به‌خصوص در سنین پایین عوارض بدی به‌دنبال دارد؛ به‌طوری که ممکن است به کلیه کودک آسیب برساند و باعث شود که بخشی از کلیه برای همیشه از کار بیفتد. علاوه‌بر آن اگر این عفونت در بدن کودک شدید شود، ممکن است حتی باعث راه یافتن عفونت به خون و در موارد شدید مرگ کودک شود.

ختنه کردن پسران در دوران نوزادی از ابتلای آن‌ها به سرطان آلت تناسلی در آینده جلوگیری می‌کند، درحالی‌که ختنه کردن در سنین بالا این اثر را ندارد. این را هم بد نیست اضافه کنیم که سرطان آلت تناسلی بسیار کشنده ‌است و از هر ۴ مردی که به سرطان آلت تناسلی مبتلا می‌شوند، یک نفر می‌میرد.

 بهترین سن برای ختنه

در مورد این‌که ختنه بهتر است در چه سنی انجام شود، نظرات متفاوتی وجود دارد اما بهترین سن برای انجام ختنه دوران نوزادی است یعنی یکی، دو ماه اول بعد از تولد. هر چند سن مناسب انجام این عمل تا زیر ۲‌سال هم ذکر شده اما یکی، دو ماه اول بهترین زمان برای ختنه است. اگر ختنه زود انجام شود، زود هم خوب می‌شود، ترمیمش عالی است و تقریبا همزمان با افتادن بند ناف جوش می‌خورد. یکی از عوارض نادر ختنه، عفونت است.

برای پسرانی که در یکی، دو ماهگی ختنه می‌شوند، احتمال بروز عفونت بعد از ختنه، کمتر می‌شود. علت این موضوع هم آن است که در دوران نوزادی هنوز آنتی‌بادی‌های مادر در خون بچه وجود دارد و او را در برابر ابتلا به عفونت‌ها محافظت می‌کند.

شایع ترین عوارضی که می توانند رخ دهند، در سه دسته قرار می گیرند :

۱) برداشت بیش از حد پوست

۲) برداشت کم تر از حد پوست

۳) چسبندگی پیش پوست (پره پوست) به سر آلت تناسلی

١- برداشت بیش از حد پوست
خوشبختانه این عارضه یعنی برداشتن بیش از حد پوست در ختنه نوزادان امری بسیار نادر است، زیرا عارضه ایست که اصلاح آن سخت ترین کار است .متخصصان اطفال و سایر پزشکانی که نوزادان را ختنه می کنند به این امر آگاهی داشته و به همین علت در هنگام انجام این عمل همیشه مقداری پوست اضافه را باقی می گذارند (و اندازه گیری دقیق مقدار مناسب پوست قابل برداشت آن طور که به نظر می رسد آسان نیست).

حذف بیش از حد پوست در ختنه نوزادان می تواند منجر به تغییر شکل آلت تناسلی شده و برای بازسازی نیاز به پیوند بافت داشته باشد.

چنین مواردی کاملا جدی بوده و نیاز به درمان توسط اورولوژیست اطفال که دارای تجربه ای گسترده در زمینه ی جراحی ترمیمی آلت تناسلی است ، دارند. حتی نتایج بعد از عمل نیز می توانند ایده آل نباشند.

٢- برداشت کم تر از حد پوست
شایع ترین عارضه برداشت کم پوست یا ختنه ی ناقص است. این عارضه تنها جنبه ی ظاهری دارد . یک ختنه ناقص باعث شده که آلت تناسلی نه ظاهر یک آلت طبیعی ختنه نشده و نه ظاهر یک آلت ختنه شده را داشته باشد، بلکه حالتی است مابین دو حالت فوق. این عارضه معمولاً بر روی عملکرد آلت تناسلی نیز تاثیر می گذارد. از آنجایی که پیش پوست باقی مانده (پره پوس) می تواند اسمگما (ترشحات غیر طبیعی) را تولید کند، زمینه ی تحریک، عفونت و همچنین چسبندگی را فراهم خواهد ساخت.

٣- چسبندگی پیش پوست
چسبندگی پیش پوست معمولاً در زوائد آن است، اما حتی زمانی که ختنه به نوزادان صورت کامل انجام می شود نیز امکان ایجادآن وجود دارد. اگرچه بسیاری از این چسبندگی ها خفیف بوده و با رشد آلت تناسلی از بین خواهند رفت، اما بسیاری از آنها باید توسط یک متخصص اورولوژی مورد بررسی قرار گیرند.

ساده ترین راه مقابله با چسبندگی پیش پوست در ختنه نوزادان از بین بردن آن ها به صورت دستی در مطب پزشک است.

در حالی که این کار برای کودک دردناک است، اما این درد بسیار کوتاه بوده و فقط چند ثانیه طول می کشد. حتی درد آن کم تر از درد واکسن است ! اورولوژیست سریعاً چسبندگی را در محل مناسب از بین برده و سپس یک پماد آنتی بیوتیکی چرب مثل یک ترکیب آنتی بیوتیک سه گانه بر روی موضع اعمال می کند. والدین موظفند که پماد ( یا حتی وازلین ) را چند بار در روز و به مدت چندین هفته بر سر آلت تناسلی کودک خود استعمال کرده تا از چسبندگی مجدد پوست ها جلوگیری کنند. هنگامی که این نواحی به طور کامل بهبود یابند، خطر چسبندگی مجدد به میزان قابل توجهی از بین می رود.

عارضه‌اي كه قابل درمان است

یکی از عمده خطراتی که در عمل‌های غیرحرفه‌ای ختنه به وجود می‌آید، بسته‌شدن کامل مجاری ادراری است که معمولا درنتیجه استفاده از بخیه‌های بسیار درشت ایجاد می‌شود. در صورتی که مجاری ادراری پس از عمل جراحی ختنه تنگ‌تر شود، علائم آن معمولا به صورت درد شدید در مثانه بروز پیدا می‌کند؛ اما در صورت مسدود شدن، عوارض در همان 24 ساعت اول بروز می‌کند بنابراین تا 2 هفته بعد از ختنه باید بررسی شود که تنگی مجرا اتفاق افتاده یا نه. در صورت ایجاد تنگی، پمادی تجویز می‌شود و بعد از مدتی پزشک با وسیله‌ای امتحان می‌کند که مجرا باز شده يا نه. اگر این درمان موثر نباشد، باید متخصص اورولوژی کودک را معاینه کرده و اقدام به درمان کند. اما به طور کلی معمولا بعد از یک هفته مشکلی وجود ندارد و بهبود انجام می‌شود.

کار را به کاردان بسپارید

خوب است بدانید که ختنه را بايد فردی انجام دهد که تبحر دارد و اگر توسط یک غیرمتخصص انجام شود عوارض زیادی به دنبال خواهد داشت؛ ازجمله عوارضی که می‌توان به آن اشاره کرد استفاده بیش از حد داروی بیهوشی است که می‌تواند باعث ایجاد شوک و تشنج در کودک شود و از آنجا که این قبیل کارها ممكن است در فضایی دور از امکانات بهداشتی انجام شوند، در صورت دسترسی نداشتن به بیمارستان ممکن است جان کودک به خطر بیفتد.

چه زمان باید عجله کرد؟

در مورد برخی از کودکان به هیچ عنوان نباید تعلل کرد و بايد خیلی زود ختنه را انجام داد. کودکانی که به شکل مادرزادی بزرگی کلیه دارند یا برگشت ادرار از مثانه به کلیه در آنها وجود دارد ازجمله این افراد هستند زیرااز آنجا که احتمال عفونت در این کودکان زیاد است توصیه می‌شود هرچه زودتر ختنه انجام دهند.

چه زمان ختنه نباید انجام شود؟

همانقدر که انجام ختنه در پسربچه‌ها به‌شدت توصیه می‌شود، برخی اوقات هم ختنه نباید انجام شود. اگر نوزاد آلت کوچکی داشته باشد یا سوراخ سر آلت نابجا باشد که به اصطلاح به آن هیپوسپادیاس می‌گویند یا اگر نوزاد انحراف آلت تناسلی داشته باشد، نباید ختنه انجام شود. دقیقا به همین دلیل است که توصیه می‌شود نوزاد بلافاصله ختنه نشود و حداقل یک بار بعد از ادرار و معاینه دقیق توسط پزشک این عمل انجام شود.

بعد از ختنه بايد بدانيد

آلت تناسلی کودک بعد از ختنه قرمز و متورم می‌شود و تا ۲۴ ساعت هم ممکن است خونریزی داشته باشد به همین دلیل باید پوشک نوزاد را به محض کثیف شدن تعویض کنید، ناحیه مورد نظر را هر روز با آب شست‌وشو دهید و از یک پماد آنتی‌بیوتیک به مدت 3 تا 4 روز استفاده کنید. باید محل ختنه با گاز تمیز پوشیده شود، اما این گاز نباید به محل ختنه بچسبد چون می‌تواند تنگی و عوارض دیگری ایجاد کند. حواس‌تان باشد که تا بهبود کامل نوزاد او را حمام نبرده و از صابون، پودر یا لوسیون برایش استفاده نکنید. اگر خونریزی یا ترشحات از آلت تناسلی ادامه پیدا کرد، سر آلت تناسلی آبی یا سیاه شد و جریان ادرار کاهش پیدا کرد حتما باید با پزشک خود تماس بگیرید.