علت عفونت خون در نوزادان چیست؟/ عوارض سپسیس نوزادی

عفونت خون یا سپسیس بیماریی است که می‌تواند در هر فرد و هر رده سنی اتفاق بیفتد. اما در این خصوص نوزادان و افراد مسن با سیستم دفاعی ضعیف بیشتر در خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند.

علائمی همچون درجه حرارت 38 درجه سنتیگراد به همراه خواب آلودگی و کم اشتهایی و مشکل تنفسی می‌تواند نشان دهنده‌ی عفونت خون در نوزادان باشد. این علائم در کودکان با سن بالاتر می‌تواند شامل تب بالای 37.5 درجه سانتیگراد به همراه خواب آلودگی، تحریک پذیری و گرگرفتگی باشد.

علائم عفونت خون در نوزادان

در بالا به چند مورد از علائم سپسیس در نوزادان اشاره شد، در ادامه به علائم دیگر اشاره خواهیم کرد:

عدم تمایل به غذا خوردن یا اشکال در غذا خوردن
تب یا پایین آمدن غیرطبیعی درجه حرارت بدن
سستی و ناتوانی
گرفتگی یا کاهش تن صدا

تنفس سریع یا دیسترس تنفسی (سندرم دیسترس تنفسی مجموعه‌ای از نشانه‌ها و علایم بالینی است كه با كاهش پیشرونده محتوای اکسیژن خون سرخرگی بدنبال بیماری یا صدمه مهم مشخص می‌گردد. مبتلایان به این سندرم معمولاً به تهویه مكانیكی با فشاری بالاتر از فشار طبیعی راه‌های هوایی احتیاج دارند.)

علت عفونت خون در نوزادان چیست؟

باکتری‌ها غالبا همیشه علت بروز این بیماری در نوزادان و کودکان می‌باشند. باکتری‌هایی که در طی حاملگی مادر، زایمان و پس از زایمان به داخل بدن نوزاد نفوذ می‌کنند. باکتری‌هایی مثل Ecoli، لیستریامنوسیتوژنز، نیسر یا مننژتیدیس، استرپتوکوک پنومونیه، هموفیلوس آنفولانزاتیپ B، سالمونلا و استرپتوکوک B بطور معمول بیشتر باعث ایجاد سپسیس در نوزادان و کودکان بیشتر از 3 ماه می‌شوند.

در میان نوزادان، نوزادان نارسی که در بخش مراقبت ویژه بیمارستان (NICU) نگهداری می‌شوند، بیشتر و بشدت در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند؛ زیرا سیستم ایمنی این نوزادان توسعه نیافته است. در مواردی، بارداری پرخطر نیز می‌تواند باعث سپسیس در نوزادان شود؛ همانند موارد زیر:

خونریزی در بارداری
تب مادر در دوران بارداری
وجود عفونت در رحم یا جفت
پارگی زودرس کیسه آب در بارداری
پارگی کیسه آب زودتر از موعد زایمان (18 ساعت یا بیشتر قبل از زایمان)
زایمان سخت شونده (زایمانی که به درازا بکشد)

تشخیص و درمان سپسیس

هيچ نوع تست آزمايشگاهى قابل قبولى براى تشخيص زودرس سپسيس وجود ندارد. تظاهرات بالينى (فوق‌الذکر) به‌صورت‌هاى مختلف وجود داشته و غير اختصاصى مى‌باشند. يافته‌هاى آزمايشگاهى ممکن است شامل لکوسيتوز با شيفت به چپ، ترومبوسيتوپني، هيپربيلى‌روبينمي، و پروتئينورى باشند.

همچنين ممکن است لکوپنى ايجاد شود. در باکتريمى کلوستريديائي، مالاريا، واکنش‌هاى داروئي، يا DIC ممکن است هموليز فعال به‌وجود آيد. در DIC ممکن است شواهد تغييرات ميکروآنژيوپاتيک در اسمير خون محيطى ديده شود. به‌زودي، آلکالوز تنفسى در اثر هيپرونتيلاسيون و به‌دنبال آناسيدوز تنفسى و هيپوکسمى ايجاد مى‌شود. CXR داراى شواهد ARDS يا پنومونى زمينه‌اى خواهد بود. تشخيص قطعى نيازمند ايزولاسيون ميکروارگانيسم‌ها ازخون يا از محل موضعى عفونت است.

حداقل دو نمونه خون جهت کشت از دو محل مختلف سوراخ شده به‌وسيله سوزن بايد تهيه گردد.

اگر کشت‌هاى خون منفى باشند، تشخيص به رنگ‌آميزى گرم و کشت محل اوليه عفونت يا کشت بافت پوستى که به‌طور ثانويه دچار عفونت شده است، بستگى دارد.

در صورت ايجاد باکتريمى گسترده، اسمير لايه بافى (buffy coat) خون محيطى مى‌تواند ميکروارگانيسم‌ها را نشان دهد.

علائم و نشانه های سپسیس در نوزاد ممکنست مبهم باشد. تستهای آزمایشگاهی نقش مهمی در قبول یا رد سپسیس بازی می کند این آزمایشات شامل:

1-تست خون (شامل شمارش گلبولهای سفید و قرمز خون) و کشت خون، ممکنست تمام باکتریهای موجود در خون را نشان دهد.

2-آزمایش ادرار که معمولاً توسط گذاشتن کتتراستریل بین مثانه و حالب گرفته میشود. (سوپراپوپک) این آزمایشات میکروسکوپی و کشت ادرار، برای ارزیابی حضور باکتری در ادار است.

3-ممکنست LP انجام شود که بستگی به سن وعلائم نوزاد دارد. یک نمونه مغزی نخاعی اگر آزمایش و کشت انجام شود امکان اینکه نوزاد مبتلا به مننژیت شده یا نه؟ را مشخص می کند.

4-گرافی ها، بخصوص از قفسه سینه (جهت اطمینان از عدم وجود پنومونی) گاهی انجام میشود.

5-اگر نوزاد هر نوع لوله گذاری در بدن داشته باشد (آنژیوکت، کتتر یا شنت) از مایع داخل آن ممکنست جهت بررسی علائم عفونت نمونه گرفته شود.

نوزاد مبتلا به سپسیس یا حتی موارد مشکوک به آن، در بیمارستان جهت درمان بستری می شوند و با دیدن علائم عفونت نهفته، پزشکان آنتی بیوتیکهای قوی تزریقی را برای مقابله با عفونت در نوزاد شروع می کنند.

قطعاً، پزشکان برای عفونت نوزادان، آنتی بیوتیک تراپی را حتی قبل از تشخیص قطعی، شروع می کند. اگر علائم ظاهر شود معمولاً آنها مایعات وریدی را جهت هیدراته کردن نوزاد و داروهای فشار خون را برای بهتر نگهداشتن عملکرد قلب، و داروهای تنفسی را برای کمک به تنفس موثر در نوزاد شروع می کنند.

آیا می توان از سپسیس پیشگیری کرد؟

اگر برای همه انواع روش پیشگیری وجود ندارد ولی در بعضی موارد می توان پیشگیری کرد. بطور مثال: انتقال باکتری گروه استرپتوکوک B از مادر به نوزاد طی زایمان.

زنان حامله در طول 37-35 هفته حاملگی و همچنین درست قبل از زایمان می توانند تست سواپ ساده را انجام دهند تا تعیین شود که آیا آنها باکتری GBS را دارند یا خیر؟

اگر خانمی تست مثبت GBS داشته باشد می تواند آنتی بیوتیک تزریقی را در طی زایمان دریافت کند.

خانمهای حامله ای که حامل GBS هستند زمانی های ریسک هستند که:

در طول زایمان تب داشته باشند، پارگی زودرس کیسه آب داشته باشند، زایمان طول کشیده داشته باشند یا فرزند دیگریشان سپسیس با دیگر بیماریهای GBS مثل پنومونی یا مننژیت داشته باشند.

خانمی که یکی از این ریسک فاکتورها را داشته باشد می تواند آنتی بیوتیک تزریقی را برای کاهش ریسک انتقال باکتری به فرزندش دریافت کند.

امروزه برخلاف اطمینان از نوع پنومونی و هموفیلوس آنفولانزا تیپ B که می تواند باعث یا باکتریمی و عفونت خون شود، متاسفانه در نوزاد ایمنی مثل واکسیناسیون بطور روتین انجام میشود.

چه وقت فرزندتان را به دکتر ببرید؟

در نوزادان تازه متولد شده و نوزادان (تا یک ماه)، چون علائم خیلی سخت تشخیص داده میشود پیشنهاد میشود که نوزاد را به نزد پزشک برده و مراقبتهای پزشکی فوری را دریافت نماید اگریکی از علائم زیر مشاهده شده:

– کم شیر خوردن یا عدم شیرخوردن

– تب 14/100 فارنهایت یا 38 درجه سانتیگراد و بالاتر از آن بطریق رکتال) در نوزادان تازه متولد شده و یا نوزادان تا یک ماه،

– صنجر تنفسی (تلاش تنفسی) یا تنفس غیر عادی

– تغییر رنگ پوست (رنگ پریده یا کبود)

– خواب آلودگی و بی تفاوتی

– تغییر در تن صدای نوزاد و یا گریه های جیغ مانند و بیش از حد

– تغییر در تن عضلانی، سفتی یا شلی خاص

– کاهش یا افزایش ضربان قلب نسبت به حد طبیعی

– تورم یا برجستگی ملاجها (فونتانلها) در نوزادان

– هرگونه تغییر رفتار یا حرکاتی که شما را نگران کند.

همه علائم و نشانه ها به این معنی نیست که فرزندتان مبتلا به سپسیس است اما در نوزادان زیر 3 ماه باید نوزاد فوراً کنترل شده تا مطمئن شویم که اشتباهی رخ نداده است.